بنیان آمایش سرزمین (2)

بنیان آمایش سرزمین (2)

در فوریه 1950 برابر با زمستان 1328 خورشیدی ، و بنا به مطالعات گراویه و سایر جغرافیدانان ، جامعه شناسان ، شهر سازان و اقتصاددانان ، اوژن کلودیوس پتی ، وزیر بازسازی و شهرسازی فرانسه ، متنی مدوٌن و پس از آن بروشوری تحت عنوان « برای یک برنامه آمایش سرزمین » در اختیار اعضاء هیئت دولت فرانسه نهاد که این نوشته بیانیه ء آمایش سرزمین ، یا اساس رهنمود های سیاست آمایش سرزمین در ترمیم خرابیهای ناشی از مشارکت فرانسه در جنگ بین الملل دوٌم ، و کمبود بی سابقه مسکن در آن کشور ، قرار گرفت .

پتی به منظور مقابله با نابرابری هایی عظیمی که در توزسع جمعیت ، امکانات زندگی و هرگونه فعالیت در سراسر سرزمین فرانسه به وجود آمده بود ، ضمن انطباق مسکن با مقتضیات صنعتی ، فعالیت خود را بیشتر بر دو بخش اساسی بنا نهاد :

- تامین مالی برنامه ها و پروژه ها

- تهیه و تدوین و تصویب قوانین و مقررات لازم

این فعالیت ها نه تنها تا زمستان 1953 که اوژن کلودیوس پتی در این مقام باقی بود ادامه یافت بلکه ده ها سال بعد از آن ، و در واقع تا حدود نیم قرن ، به همین ترتیب ادامه داشت .

برای یک برنامه آمایش سرزمین ، بیانیه آمایش سرزمین ، رهنمود های سیاست آمایش سرزمین ، ترمیم خرابی ها ، تامین مسکن ، نابرابری در توزیع جمعیت ، نابرابری در توزیع امکانات زندگی ، نابرابری در توزیع اشتغال ، تامین مالی برنامه ها ، وضع قوانین و مقررات 

بنیان آمایش سرزمین

ژان فرانسوآ گراویه

در قلمرو علوم انسانی هر رشته ای هدفی دارد و « رشته مطالعات » یا رشته مطالعاتهائی برای رسیدن به آن هدف به وجود آمده است که برخی مردود بوده چندان منعکس نشده اند و از بین آنچه که شناخته شده و متداول است :

- برخی به نسبت بیشتری پذیرفته شده اند و بکار فته اند ( نسبی است )

که نسبت پذیرش آنها نیز چون علوم ریاضی یا به طور کلٌی علوم محض نیست که کاملا" باصطلاح منطقی باشد ؛ بلکه :

- نظری است . گروهی یک نظردارند و گروههائی دیگر نظراتی دیگر

وقتی ما از آمایش سرزمین گفتگو می کنیم باید هدف ، هویت و ماهیت آن را بشناسیم و یکی از بهترین راه های شناخت این هویت ، مطالعه مبنا و ریشه ی آن است که چرا به وجود آمده است ؟ و آنگاه چه تغییر و تحولاتی یافته است تا به صورت کنونی مورد مطالعه ی ما قرار گیرد .

چرائی ایجاد یک رشته ( فلسفه یک رشته ) و فایده و ضرورت ( منطق ) آن در هدف و جریان بنیان آن نهفته است . در مورد آمایش سرزمین ، در اصل یا به سبک فرانسوی آن ، شاید بهتر باشد به حدود هفتاد سال پیش از این برگردیم .

در سال 1947 میلادی با انتشار کتاب « پاریس و بیابان فرانسه »  از ژان فرانسوآ گراویه ، جغرافیادان فرانسوی ، خشت اوٌل تفکٌر آمایش سرزمین نهاده شد .

وی پاریس را چون شهری توصیف می کند که به قیمت عقب ماندگی سایر نقاط فرانسه و بخصوص مرکز جغرافیائی فرانسه ، که بخاطر آبادی و جمعیت کم آن را بیابانِ فرانسه شمرده است ، یا رشد قارچگونه و نا متناسب خود با سایر نقاط کشور به صورت قطب منحصر به فرد فرانسه در آمده است ؛ و توسعه آن کشور را نا متعادل و زیانبار ساخته است .

گراویه به بررسی مسائل و ارائه پیشنهاداتی در مباحث زیر پرداخته است :

- تاسیسات عمومی

- جمعیت

- آموزش

- مشاغل

- سبک زندگی

- راه و ترابری

- مسکن

- تامین مالی

تاریخ و تحوٌل آمایش سرزمین

در هر مطالعه ای ابتدا ، یا پس از تدوین تعریف موضوع مطالعه ، لازم و حتی ضروری است که به تاریخ تحول موضوع مطالعه پرداخت

تاریخ و تحوٌل آمایش سرزمین

با فرض این که ابداع ، اصل و اهمٌیت آمایش سرزمین بیشتر در کشور فرانسه بوده است در تاریخ و تحوٌل این رشته ، قبل از سایر کشورها ، به آمایش سرزمین در فرانسه می پردازیم .

آمایش سرزمین در فرانسه به مفهوم مجموعه ای از فعالیت هائی است که توسط دولت ، مدیریت های محلی ، و برخی از سازمان های عمومی ، به منظور توجٌهی بیش از پیش به توسعه ی شهرستان های آن کشور ، که خود مجموعا" سرزمین فرانسه را تشکیل می دهند ، پیش گرفته شده است . آمایش سرزمین با اقدام و عمل در مقیاسی بزرگتر از« سیاست شهر » متوجٌه 

چیدمان منطقی انسان ها و فعالیت ها در کلٌ سرزمین کشور است 

؛ یعنی پرداختن به :

- توسعه اقتصادیِ کشور

- مسکن در شهر ها و روستاها

- راه و ترابری

- مخابرات

آمایش سرزمین به سبک فرانسه ، به فرایندی که در آن دولت نقش محرٌک اصلی را بازی می کند وفادار  مانده است . با این وجود اگرچه سیاست آمایش سرزمین در فرانسه بر اساس قوانین ، مقررات ، و بودجه ای دولتی بنا شده است ؛  با نظر مدیریت های محلی ، مراجع دیگری همدر اجرای آن مشارکت نموده اند . حال آنکه در اتحادیه اروپا آمایش سرزمین بیشتر مترادف با توسعه ی منطقه ای و سیاست منطقه ای این اتحادیه عمل می شود .

پس :

آمایش سرزمین قبل از هرچیز یک « سیاست » است ؛ و آنهم خاصٌ فرانسه ، چنانکه مضمون آن حتی در بسیاری کشورهای شریک فرانسه در اتحادیه اروپا ، که مدیریت های محلی شان کار ساماندهی سرزمین محل مدیریت خود را برعهده دارند ، تقریبا" ناشناس مانده است . به همین دلیل است که مثلا" در آلمان ، که حکومتش چون فرانسه « جمهوری متمرکز » نیست و به صورت منطقه ای ( فدرال ) است ، بحثی از آمایش سرزمین وجود نداشته بیشتر از « توسعه فضائی » گفتگو می شود .

ترجمه و اقتباس از :

https://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9nagement_du_territoire_en_France#Principes_d.27am.C3.A9nagement