مراجع غیر نوشتاری مطالعات (5) . آثار باستانی

 مراجع غیر نوشتاری مطالعات (5) . آثار باستانی

آثار تاریخی و اشیاء مورد نگهداری در موزه ها از جمله منابع مطالعاتی هستند که در اکثر قریب به اتفاق مواقع ارزش آنها در مطالعات و تصمیمگیری های آمایشی مورد غفلت قرار گرفته است .

به عنوان مثال امروز بسیاری از دست اندرکاران توسعه در ایران به یاد دوران های اوج پیشرفت و ترقی ایران زمین ، در اعصاری که نقش چهارراهی در تجارت جهان را ایفاء می کرده است ، پیاپی یاد آور نقش جاده ابریشم و اولویت بازسازی آن می شوند . نگاهی به ساختار کالبدی شهرهای تاریخی ایران چون لار - کرمان - یزد - اصفهان - کاشان - تبریز و.... مثلا" کاروانسراهائی که از قرون پیش در آن شهر ها بافیمانده است نیز یاد آور این اهمٌیت است .

یکی از مهمترین موضوعاتی که در آمایش سرزمین و برنامه ریزی توسعه یک شهر - ناحیه یا کشور وجود دارد نقش طبیعی آن محل برحسب موقعیت جغرافیائیش در جهان می باشد ؛ که معیار اهمٌیت این نقش را میتوان در ایفای آن در طول تاریخ یافت ؛ اگرچه گاه نقش ها و فرصت هائی جدید می توانند نقش های تاریخی را به طور کلٌی به فراموشی سپارند . با اینهمه به عنوان مثال امروز می بینیم که سرزمین ایران بر حسب موقعیت جغرافیائی خود هنوز هم می تواند از مزیت و اولویت نقش تاریخی چهارراهی خود ( ترانزیت ) بهره برداری هائی کلان داشته باشد .

مراجع غیر نوشتاری مطالعات (3) . عکس هوائی

 

مراجع غیر نوشتاری مطالعات (3) . عکس هوائی

هر عکسی که بتواند به مطالعات آمایش سرزمین کمک کند در زمره ی اسناد و مدارک آن محسوب می شود ؛ امٌا مهمترین عکس هائی که در آمایش سرزمین به کار می روند عکس های هوائی هستند که از زمین و عوارض ، و خصوصیات ظاهری آن گرفته شده اند .

امروزه به حدٌی استفاده از عکس های هوائی به صورتی آسانتر ، سریع تر ، دقیق تر و غالبا" کم هزینه تر از استفاده از نقشه جغرافیائی شده است که عملا" عکس جای نقشه را گرفته است ؛ به ویژه در امور مکان یابی صنایع ، کشاورزی ، راه های شوسه و راه آهن ، ساخت فرودگاه و از همه مهم تر مکان یابی های نظامی .

نهایتا" اکثر نقشه ها نیز بر اساس عکس های هوائی تهیه شده اند .

مراجع غیر نوشتاری مطالعات (2) نقشه های جغرافیائی

نقشه های جغرافیائی نه تنها در غالب مطالعات و پژوهشهای عمومی و کلان ، بلکه به خصوص در مطالعات اصولی و ضروری در آغاز ، و آنگاه در ضمن  آمایش سرزمین ، چنان نقشی اساسی ایفاء می کنند که در آمایش سرزمین و برنامه ریزی برای آن یا قبل از برنامه ریزی آمایش سرزمین به این موضوع ، و به عنوان نخستین و بنیادی ترین فصل از آمایش سرزمین ، می پردازند : تا سرزمینی به دقٌت توصیف و تصویر و شناخته نشود نمی توان آن را به درستی آمایش نمود و این توصیف و تصویر یا نقشه جغرافیائی هرچه دقیق تر باشد کار آمایش سرزمین مربوط را کامل تر می کند :

- تحلیل بستگی های میان عناصر فضای جغرافیائی مورد نظر

- شناخت دقیق روابط موجود بین این عناصر

که جغرافیدان آنها را بین :

مضامین یا محتوا های فضا

مضامین و محتواهای سرزمین

و

مضامین یا محتواهای نقشه ی جغرافیائی 

جستجو می کند ؛ و نقشه را به صورت ابزار ی اساسی در معرفی محل مورد نظر و آمایش آن جلوه گر می سازند ؛ و آنگاه :

چگونه نقشه جغرافیائی در بازسازی و به سازی فضای جغرافیائی زندگی ما را مدد می رساند 

آمایش سرزمین از نظر علمی و منطقی بدون وجود و استفاده صحیح از نقشه جغرافیائی محل امکانپذیر نیست ؛ امٌا کدام نقشه و با کدام مشخصات ؟

مفهوم ، تعریف و مشخصات یک نقشه جغرافیائی مطلوب : 

مراجع غیر نوشتاری مطالعات (1)

.

 مراجع غیر نوشتاری مطالعات (1)

در « مرکز اسناد و مدارک علمی » به جای کتابخانه

در جوامع عقب مانده ودر حال توسعه که تقریبا" همچنان سنٌتی باقی مانده اند منابع مطالعاتی خود را همچنان در کتاب ها ، مقالات ، گزارش ها ، یادداشت ها ، و به طور کلٌی در « نوشتار » هائی می بینند که در کتابخانه های عمومی - خصوصی - اختصاصی و تخصصی ، یا در آرشیوهای علمی و عمومی ارائه می شوند ؛ حال آنکه امروز محتویات کتابخانه ها از اینگونه  منابع آماری - اطلاعاتی نوشتاری فراتر رفته به این دلیل غالبا" « مرکز اسناد و مدارک علمی » نامیده می شوند ؛ و به غیر از نوشتارها ، منابع دیگری را نیز جمع آوری و ارائه می دارند ؛ از جمله :

- نقشه ها ( اطلس ها و... )

- عکس ها

- سنگ نبشته ها و نظایر آنها که به صورت عکس و فیلم هم ارائه می شوند .

- نوارهای صوتی ( و از آنجمله برنامه های رادیوئی )

- فیلم ها ( و از آنجمله برنامه های تلویزیونی و ویدئوها .... )

- اشیاء که بیشتر در موزه ها ارائه می شوند

- محوطه های تاریخی ، کارگاهی ، و ...

و اینهمه قبل از ارزشیابی اگرچه قاعدتا" توسط مرکز ارائه دهنده آنها ، به خصوص اگر دارای عنوان علمی است ، مورد ارزشیابی قرار گرفته اند ، لازم است توسط محقق یا گروه تحقیق نیز مورد ارزشیابی ئی دقیق و جدٌی قرار گیرند .