مراجع غیر مستقیم مطالعات ( کتابشناسی ها )

 ب - مراجع غیر مستقیم مطالعات

( کتابشناسی ها )

- کتابنامه ها

- فهرست پایان نامه های تحصیلی

- فهرست نشریات و نشریات ادواری

- و...

همانطور که از نامشان بر می آید، پژوهشگر را به اینگونه منابع ، و به عبارت دیگر به صورت غبر مستقیم به منابع مورد نیاز وی رهنمون می گردند . این مراجع که تحت عنوان کلٌی کتابشناسی می آیندخود در مجموعه هائی بنام « کتابشناسی کتابشناسی ها » و امثالهم منتشر شده اند . مثلا" :

- به فارسی :

- « آقا بخشی ، علی اکبر ، و مهدوی ، محمد نقی . کتاب شناسی کتاب شناسی ها  . تهران . وزارت فرهنگ و آموزش عالی  ، مرکز اسناد و مدارک علمی ، 1363 . ( 107 صفحه ) . کتابنامه . واژه نامه اشخاص . فهرست راهنما . 200 ریال . »

« تسبیحی ، ( دکتر ) غلامحسین . نگرشی جامع بر جهان کتابشناسی های ایران . تهران : انتشارات نیما . 1367 »

کتابشناسی ها خود به چند گروه تقسیم می شوند . 

نخستین فیش برداری ها : از کتاب های مرجع

ضمن مطالعه اسناد و مدارک یا به اصطلاح « کتاب های مرجع » :

1 - اطلاعات کوتان مورد لزوم را به محض مشاهده در منابع مورد مطالعه خود فیش نویسی کرده ذکر مآخذ را فراموش نمی کنیم .

2 - مشخصات منابعی که به صورتی مفصل تر اند ، مثلا" دائرة المعارف بریتانیکا ، ترجیحا" به صورت فیش مستقل کتابنگاری می کنیم .

3 - از بین منابع مشابه ، مشخصات منابعی را که معتبر تر اند نگهداشته بقیه را حذف می کنیم .

قاعدتا" پژوهشگر می تواند  پس از مطالعه ی کتاب های مرجع یک الگو یا چارچوب اجمالی از موضوعات اساسی مورد بررسی خود تهیه کند .

تهیه الگو به صورت تفصیلی و اصولا" یک مطالعه یا تحقیق جامع ، زمانی امکان پذیر می شود که نویسنده اگر نه به تمامی لا اقل از اکثریت منابع مورد مطالعه خود اطلاع داشته باشد . بنابر این به مرحله ی دوٌم « مطالعه اکتشافی » یعنی استفاده از کتاب های مرجعی که به صورت مستقیم وی را به یک بررسی تفصیلی رهنمود می شوند وارد می شود : مراجع غیر مستقیم .

مراجع مستقیم مطالعات . اطلس ها ، مانند : به فارسی ، به انگلیسی

 مراجع مستقیم مطالعات (25) 

9 - اطلس ها ، مانند :

- به فارسی :

گیتا شناسی کشور ها :  جغرافیای طبیعی ، سیاسی ، اقتصادی و تاریخی . تهران : گیتاشناسی . 1362 .

مک ایودی ، کالین . اطلس تاریخی جهان از آغاز تا به امروز . ترجمه فریدون فاطمی . ویرایش 2 . تهران : نشر مرکز . 1367 . 

اطلس تاریخی ایران . تهران : دانشگاه تهران ، 1350 .

شالیان ، ژرار . اطلس استراتژیک جهان . ترجمه : ایراهیم جعفری . تهران : اطلاعات ، 1366 .

- به انگلیسی :

- Britannica Atlas . Chicago , London : Encyclopedia Britannica Inc .1970 .

دربین « کتاب های مرجع » ، گروه « مراجع مستقیم » ، دائرة المعارف ها اکثرا" در پایان هر مقاله ، بهترین و اساسی ترین کتاب های مربوط به موضوع آن مقاله را نیز تحت عنوان منابع و مآخذ خود می آورند . 

مراجع مستقیم مطالعات ،کرو نولوژی ها ، به فارسی

 مراجع مستقیم مطالعات (24) 

8 - کرو نولوژی ها

کرونولوژی ها از حدود هفتاد سال قبل در جهان خیز برداشته رونق گرفته اند ، و به زودی از حالت صرفا" سیاسی - جنگی کشورگشائی و... بیرون آمده به کرونولوژی ها یی واقعا" اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی  تبدیل شده اند ؛ و امروز تقریبا" در هر رشته علمی کرونولوژی یا کرونولوژی هایی وجود دارد که حقٌ بر این است که هرچه سریع تر به زبان فارسی نیز ترجمه شوند ؛ اگرچه برخی معتقدند که در این حوزه وجود اینترنت و امکان ترجمه ای تقریبی نیز می تواند بسیار مفید واقع شود . البته مسئله نسبتا" مهمی که در استفاده از منابع اینتر نتی وجود دارد ، در صورت آزاد بودن از استفاده شان ، ترجمه های متفاوتی است که عناوین اینگونه منابع را تشکیل داده اند ؛ مثل :

- به فارسی :

- کرونولوژی تاریخ ایران

- گاهنگاری

- گاهشناسی

- روز شمار تاریخ ایران

- روز نگار

- گاه شمار

- رویداد نگاری

- مهم ترین رویدادهای ...

- تقویم تاریخ 

و نظایر آنها

مراجع مستقیم مطالعات (23) . دستور العمل ها ( کتاب های راهنما )

 مراجع مستقیم مطالعات (23) 

7 - دستور العمل ها ( کتاب های راهنما )

اینگونه کتاب ها که ظاهرا" در مطالعات و تحقیقات اجتماعی چندان کاربردی ندارند اتفاقا" ، اگر در موضوع مورد مطالعه وجود داشته باشند ، روشنگر واقعیت موضوع می شوند . مثلا" در برنانه ریزی توسعه فقط کافی است که برنامه های فلان کشور عقب مانده ی علمی ( در علوم انسانی ) را نماینده مسائل آن کشور بدانیم ، یا آن را با مسائل آن کشور تطبیق کنیم ، یا با دستور العمل 21 سازمان ملل متحد در باره توسعه پایدار مطابقت دهیم .

امروز خوشاختانه بسیاری از دستور العمل ها ، غالبا" به صورت پی . دی . اف روی اینتر نت وجود دارند . 

- به فارسی ؛ مثل :

- دستور العمل ایمنی

- دستور العمل آشپزی

- دستور العمل ممیزی مالیاتی

- دستور العمل انتخاب معلم نمونه

به انگلیسی :

- United nations  Industrial  Development Organization . Manual of the Stablissement of Industrial Jointe - Venture Agreements in Developments Cuntries . New York : 2013 .

مراجع مستقیم مطالعات ( کتابهای دستی

 مراجع مستقیم مطالعات (22) 

6 - کتابهای دستی

- به فارسی :

در زمره کتاب های مرجع هستند . این کتاب ها معمولا" به یک موضوع تخصصی می پردازند ، و در باره آن به شرح و تفصیل لازم می پردازند . گاهی در ایران آنها را راهنما ، کتاب جیبی و امثال آن خوانده اند .

از کتاب دستی در ایران و بنابر این به زبان فارسی تا ده ها سال آنطور که باید و شاید استقبال نشده است ؛ و بیشتر در دهه 1400 به آن می پردازند . مثل :

- کتاب دستی برای اقتصاد مقاومتی

- کتاب دستی برنامه ریزی سایت و طراحی

- کتاب دستی یاخت سازه های فولادی

- کتاب دستی امنیت 

- به انگلیسی :

- United Natios Cinfrence on Trade and Development ,

Handbook of International Trade and Development Statistics . 2013 . New York : 2013 .

و......

راهنماها

 مراجع مستقیم مطالعات (21) 

5 - راهنماها

- به فارسی :

کنفرانس تجارت  و توسعه سازمان ملل متحد . راهنمای تجارت با کشورهای سوسیالیستی اروپای شرقی . تهران . 1367 .

- به انگلیسی :

- Trade Dfirectory of Pakistan 1982 - 83 .Lahor : Chamber of Commerce & Industry , 1983 .

- Directory of Cuban Exporter . ( Cuba ) : Chamber of Commerce (1981 ) .

به زبان فرانسه و سایر زبان های پر استفاده بین المللی نیز به همین ترتیب است .

این منابع به عنوان مثال آمده اند و جدید ترین آنها به صورتی کثیر حتی روی اینترنت وجود دارد .

مراجع مستقیم مطالعات : آمارنامه های موضوعی به فارسی و انگلیسی

 مراجع مستقیم مطالعات (20) 

4 - آمار نامه ها

ب : موضوعی ، مانند :

- به فارسی :

- گمرک ایران دفتر آمار . آمار بازرگانی خارجی ایران . سالنامه .

- سالنامه آماری هواشناسی . وزارت راه و شهر سازی . سازمان هواشناسی . 

- به انگلیسی :

- Statistical Yearbook of Japan . 2012 . Tokyo : Statistical Bureau , Prime Minister,s Office , 1984 .

ر . ک . سالنامه ها ، فصلنامه ها ، ماهنامه ها و .... 

مراجع مستقیم مطالعات : آمارنامه ها ، عمومی ، به زبان فارسی و انگلیسی

 مراجع مستقیم مطالعات (19) 

4 - آمار نامه ها

الف : عمومی ، مانند :

- به فارسی :

مرکز آمار ایران . سالنامه آماری کشور  سال 1392 . تهران : 1392 .

- به انگلیسی :

- World Tables 1976 : From the Data Files of World Bank . Baltimor , London : John Hopkins University Press , 1976 .

- Markaz - e Amar - e Iran . Statistical Yearbook 1970 . Tehran : 2012 .

- United Nations . Statistical Office . Statistical Yearbook . 1981 . New York : 1981 .

غالبا" اینگونه منایع آماری به چند زبان بین المللی منتشر می شوند یا لااقل روی اینترنت وجود دارند و تاحدود بسیار زیادی مورد ترجمه نظام مجازی نیز واقع می شوند .

مراجع مستقیم مطالعات : گزارشها و نظایر آنها به زبان انگلیسی

 مراجع مستقیم مطالعات (18) 

3 - سالنامه ها ، فصلنامه ها ، ماهنامه ها و...

ج : گزارش ها ، اطلاعات ، مجلٌه ها ، بولتن ها ، گاهنامه ها ، هفته نامه ها ، روز نامه ها و سایر منایع از این دست ( که با اهمیٌتی به ظاهر کم ، غالبا" جدیدترین ، و گاه موثق ترین و به خصوص تخصصی ترین منابع به شمار می روند ) ؛ نظیر :

- به زبان انگلیسی :

- Country Report : Algeria . The Economist Intelligence Unit . Quanterly .

- Central Bank of Kuwait . Economic Report .

- Bank of Zambia . Financiel Report .

- The Statistical , Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries . Information Bulletin Report .

- Bank of Jamaica . Reports and statements of accunts .

- Extebank . ( Banco Exterior de Espana ) . Countriy Review .

- International Economic Review . University of Pennsylvania .

- Bank of Sierre Leone . Economic Review .

- Central Bank of Nigeria . Economic and financial Review .

- International Financial Statistics . International Monetary fund , Monthly .

- Statistical Journal of the United Nation Economic . Commission for Europe .

- Bank of Japan . Blance of Payments .

اینگونه نشریٌات که نمونه هائی از آنان در قلمرو مطالعات اقتصادی ذکر شد ، به سایر زبان های بین المللی چون فرانسه - اسپانیائی - عربی و... هم منتشر می شوند .