تدوین موضوع ...(3) اعتقاد حقیقی و کامل به شناخت و تحلیل مسائل
ظاهرا" بسیاری ازمسائل هرجامعه ای شناخته سده اند ، و حتی راه حل های آنها مشخص است . امٌا همین شیوه تفکر عوامانه و سطحی نگر از مهم ترین عوامل عقب ماندگی علمی و نهایتا" عقب ماندگی آن جامعه به شمار می رود . ابتدا لازم است که تمام مسائل جامعه جمع آوری شوند ، آنگاه حتی الامکان تحت عناوین کالبدی ( ساختمان ، شهر و... ) - اقتصادی - اجتماعی - سیاسی - فرهنگی دسته بندی شوند ... تا به خصوص مرحله ی اولویتبندی حل آنها بنا بر حیاتی بودن ، اساسی بودن ، و...
پس از شناخت مسائل ابتدائی مسائل جامعه ، فهرست کردن ، دسته بندی و پردازش و نهایتا" اولویتبندی از نظر ضرورت و فوریت حل ، شرایط شناخت علمی آنها مطرح می شود ؛ از جمله این که برای حٌل آنها :
- آیا مسؤولان جامعه قیقتا" به علم و راه حل علمی معتقدند ؛ مثلا" به علوم انسانی جهانی ...
- آیا رهبری علمی در اختیار کامل استادان حقیقی علوم و فنون است و یا گروهی بنا به اطلاعات نه حقیقتا" علمی و به صرف مدارکی تخصیلی که ناشی از قدرت اداری و سیاسی است علم و مطالعه را در آن جامعه از جریان حقیقی خود منحرف ساخته اند؟ .
- آیا مسئولان اداری و علمی ، و سایر اعضاء جامعه حقیقتا" خواهان پیشرفتی هرچه بیشتر ، بهتر و سریع تر به سوی توسعه اند یا در باطن به وضع موجود و پیشرفتی بطئی قانع اند ؟ ؛ و به اصطلاح دغدغه و « درد » پیشرفت ندارند ؟
مولانا فرماید :
هرکجا دردی ، دوا آنجا رود هرکجا فقری ، نوا آنجا رود
هرکجا مشکل ، جواب آنجا رود هرکجا کشتی است آب آنجا رود
آب کم جو تشنگی آور بدست تا بجوشد آبت از بالا و پست
- آیا جامعه ، به طور کلی ، یک اجتماع پیشرفت گرا و خواهان توسعه است ؟ یا برعکس ، دچار نوعی واپسگرائی است که چندان نیازی به علم و دانش نمی بیند ؟
- . آیا در ترکیب موارد دوم و سوم ، جامعه ای وابسته و مقٌلد است که به امید پیشرفت سایر جوامع و تقلید ساده از آنان ( که البته مناسبتش کامل نیست ، چون آنان در جوامعی نسبتا" متفاوت زندگی می کنند و راه حل ها را مناسب جامعه خود جسته و تدوین می کنند ) منفعل عمل می کند ؟
مطالعه ، تحقیق ، علم و پیشرفت ، مشروط به فهم علم ، و بنابر این مطالعه و تحقیق در پذیرش آن نزد اعضای جامعه است ؛ چنان که بنا به عقیده دکتر خلیلی شورینی : یکی از تفاوت های اصولی جامعه های پیشرفته و جامعه های عقب مانده در این است که گروه اوٌل علم را قبول دارند و گروه دوٌم ، در واقع ، علم را قبول ندارند .
