خصوصیات محقق و اصول تحقیقات

گاهی شنیده شده است که نمایندگانی علمی از کشورهای عقب مانده جهان در همایش هائی بین المللی از اصطلاح « تحقیق حقیقی » استفاده کرده اند ؛ چراکه در چنین کشورهائی :

یا تحقیق به منظور اثبات آنچه که به نفع معدود افرادِ خودخواه برسریر قدرت  بوده است : « تحقیق سیاسی » .

یا متنفذین به اصطلاح رانتخوار ظاهرا" با توهم این که با کمترین تخصص در موضوع تحقیق ،  یا حتی با مدارک علمی عملا" نامعتبر و بنابراین « نیم دانش » ، صلاحیت آن را در خود دیده اند ؛ یا کاسبکارانه اینچنین وانمود کرده اند ، که تحقیق را ازحیطه علمی محققان شایسته اش خارج کرده در واقع غصب کنند : « تحقیق اقتصادی » .

حال آنکه محقق ، همچنان که قبلا" آمد ، می بایست ذاتا" کنجکاو و مشتاق رسیدن به حقیقت امر ، و در این راه آراسته به تخصص و تجربه ی کافی حقیقی باشد ؛ که بدون این خصوصیات یا با وجود صرف وقت و هزینه به نتیجه حقیقی ( حقیقت ) نمی رسد یا حتی به نتیجه یا نتایجی عکس می رسد .

علاوه بر این ، کوویلیه پنج خصوصیت برای محقق ، یا در واقع پنج اصل در تحقیق بر شمرده است .

اصول تحقیق 

1 - واقع بینی : محقق باید مستقیما" روی موضوعات و مسائل زندگی تحقیق کند و فقط به مطالب افواهی و حتی کتاب هائی به خصوص قدیمی و سایر اسناد موجود قناعت نکند .

2 - شک مصلحتی ( تجاهل ) : محقق باید قبل از شروع به تحقیق ، همه معلومات قبلی خود در باره موضوع تحقیق را نادیده انگارد؛ و سپس در دریافت جدید از موضوع یا مسئله ، هرچیزی را با دیده شک ( شک دکارتی ) بنگرد .

3 - تعیین موضوع و حدود آن : موضوعات تحقیقات اجتماعی کاملا" از یکدیگر جدا نیستند ؛ مثلا" در امر ازدواج هم خویشاوندی مطرح است ، هم وضعیت اقتصادی مطرح می شود ، هم جوانب سیاسی وجود دارد ...

4 - حکم عینی : امور اجتماعی را نباید ذهنی و بنا به استنباط خود پنداشت ؛ آنان خارج از ذهن محقق وجود یا به اصطلاح علمای قدیمی ایرانی « وجود خارجی » دارند . ذهن و اعتقاد محقق نمی تواند ملاک شناخت موضوعات و مسائلی باشد که معمولا" در ذهن و اعتقاد دیگران به شکل دیگری مجسم شده اند .

5 - پیوستگی امور اجتماعی : امور اجتماعی مانند کلافی بهم پیوسته هستند و نمی توان موضوع یا مسئله ای را خارج از هرموضوع و مسئله دیگری مطرح کرد . این است که هر بخش از تحقیق را لازم است به محقق شایسته در آن سپرد *

* وبنگار حاضر به همین دلیل در رشته های متفاوت جغرافیا ، جامعه شناسی ، مردم شناسی ، علوم مدیریت ، ساماندهی ( و برنامه ریزی ) ، علوم اقتصادی ، در سطوح بالاتر از کارشناسی در فرانسه تحصیل کرده است و ، تقریبا" در همه ی این رشته ها تحقیق و تدریس کرده است ، و در امور حقوقی نیز حدود هفت سال تجربه اندوحته است .