مفهوم و مضمون بررسی در علوم انسانی و این سایت
مفهوم و مضمون « بررسی » در هر موضوعی متفاوت است .
در علوم انسانی ، اجتماعی و اقتصادی ، بررسی مجموعا” از دو راه صورت می گیرد :
از راه مطالعه اسناد و مدارک و به طورکلٌی نتیجه فعالیت های پبشین دیگران که به صورت مکتوب و غیر مکتوب وجود دارد ؛ و تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری از آنها .
از راه مطالعات میدانی ، نظیر مشاهده و مصاحبه ، و…
بررسی یا مطالعه هیچگاه به یک قطعیٌت ، چنانکه در علوم ریاضی و تجربی امکان دارد ، یا تقریبا” امکان دارد ، نمی رسد : در علوم ریاضی مثلا” در هر شرایطی حاصل دو ضرب در دو مساوی چهار می شود ؛ یا در علوم تجربی تقریبا” همیشه آب در صد درجه حرارت ، یا حرارتی بسیار نزدیک به آن ، به جوش می آید ؛ و…
امٌا در علوم انسانی هیچگاه به قطعیٌت یا حقیقت مسلٌم ، یا تقریبا” محض ، نمی رسیم ؛ و به عبارتی :
علوم انسانی نسبی است
و باز در نتیجه گیری از بررسی ها اختلاف نظرهائی بروز می کند ؛ در پایان یک مطالعه یا یک بررسی ، نتیجه و کاربرد آن برای همه کاملا” یکی نیست ؛ و هرکسی می تواند تحلیل و تفسیر خاص خود را داشته باشد ؛ اینجاست که می کویند :
علوم انسانی ، نظری است
امروز ، حتی در علوم ریاضی و تجربی هم برای هرگونه تحقیقاتی ابتدا به مطالعات مربوطه می پردازند و بنابر این اصطلاح « مطالعات و تحقیقات » را بیشتر می بایست در باره علوم محض که بسیار بیشتر استحقاق « علم » نامیده شدن را دارند بکاربرد نه در باره علوم انسانی که گرچه سرنوشت ساز زندگی و پیشرفت بشریٌت اند امٌا فقط نسبی و تقریبا” همیشه نظری و غیر مسلٌم اند . امٌا اصطلاح « مطالعات و تحقیقات » یا « پژوهشها » در مورد علوم انسانی ، نه تنها در ایران ، بلکه در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان ، یک « غلط مصطلح » و متداول و بنابراین فعلا” قابل اغماض شده است .
یادداشت آینده : بررسی علمی یا در واقع بررسی منطقی ، معتبر و نزدیک تر به حقیقت موضوع
